Special | Het GPU probleem, waar komt het door? – Misschien is het je niet opgevallen, maar de wereld heeft ernstige tekorten als het gaat om verschillende technische producten. Auto’s worden maar mondjesmaat geproduceerd net zoals medische apparaten. Natuurlijk kijken we naar wat onderdelen die betrekking hebben op de game industrie. De consoles van Sony en Microsoft zijn nog altijd slecht leverbaar, maar met een beetje geluk hier en daar kan je er nog wel eentje scoren. De beschikbaarheid van de videokaarten voor je nieuwe pc-rig is misschien wel het grootste drama. Of je moet je nier verkopen om er eentje op de kop te tikken of… het is er gewoon niet. Maar hoe komt dit nu eigenlijk? Het is een vrij ingewikkeld en allesomvattend probleem dat we hier even onder de loep nemen.

Zeer hoge vraag naar de GPU’s

Nvidia heeft met de RTX 3060 (€329,-), RTX 3070 (€499,-), en RTX 3080 (€699,-) voor een behoorlijke impact gezorgd bij de pc community. De kracht is niet alleen beduidend meer dan de vorige generatie, wat logisch is, het ondersteund ook ray tracing op een meer efficiënte manier qua wattage. AMD heeft op zijn beurt een mooi antwoord gegeven op de 3000 lijn van Nvidia met de 6700 en 6800 kaarten die voor een iets lagere prijs een mooi alternatief bieden. AMD behuisd in deze kaarten de RDNA 2 technologie, wat ook in de Series X|S zit voor onder meer het ondersteunen van ray tracing. Beide bedrijven hebben op hun beurt ook een soort checkerboard rendering software, waardoor je op een kunstmatige manier games in een hogere resolutie en hogere framerate kan laten draaien. Top GPU’s dus!

De generatie van de Turing architectuur heeft daarmee zijn beste tijd gehad met de aankondiging van de nieuwe lijn videokaarten. De 3000-series maakt gebruik van de Ampere architectuur en biedt een flinke boost qua kracht ten opzichte van de Turing kaarten. Ook AMD heeft zijn nieuwe generatie 6000-kaarten uit de doeken gedaan en bij beide partijen was iets meteen duidelijk. De prijzen zijn in verhouding met de kracht zeer aantrekkelijk voor de consument om in te investeren. Dit resulteerde erin dat de vraag erg hoog is, terwijl het aanbod laag ligt. Dus hiermee is gelijk het eerste probleem gecreëerd. Om het voor de consument nog lastiger te maken, zijn ook de wat oudere GPU’s op aan het raken. Dus al zou je eventueel gebruik willen maken van de wat ‘goedkopere’ en ‘mindere’ kaarten, dan heb je daar ook helaas geen optie toe.

Beperkte productie

Goed, de vraag en het aanbod is dus een probleem. Hierin heeft de pandemie als factor ook bijgedragen en dat op verschillende manieren. Tijdens deze periode is de vraag groter dan normaal, want mensen zitten thuis, hebben behoefte aan betere pc’s door onder meer thuiswerken, hebben geld over en noem het maar op. De vraag is daardoor buitenproportioneel groot geworden. De pandemie heeft wereldwijd een effect, zo bijvoorbeeld ook op transport. Dit is overbelast geraakt en sommige levertijden duren extreem lang. Dit heeft ook invloed gehad op de prijs van iets transporteren, wat voor bedrijven een flinke smak geld extra kost. De toegankelijkheid wordt daardoor bij de productiestallen en voor de consument nog eens extra belemmerd op deze manier.

Verschillende grondstoffen tekorten

Zoals eerder gezegd heeft de pandemie veel invloed gehad op de productie van verschillende componenten. In het bijzonder zijn vooral China en Taiwan geraakt door deze pandemie, en daardoor hebben de verschillende fabrieken (tijdelijk) hun deuren moeten sluiten. Vooral voor TSMC in Taiwan heeft dit grote gevolgen gehad. Zij zijn namelijk zo’n beetje de enige ter wereld die de 7nm chips produceren. Chips die dus onder andere gebruikt worden om de verschillende GPU’s te maken, maar de rest van de technische industrie maakt hier ook royaal gebruik van. Nvidia heeft zijn lijn nu laten produceren door Samsung om dit probleem deels tegen te gaan, maar voor de overige gebruikers van de 7nm chip blijft het nog stoeien.

Maar zo zijn er nog andere componenten die ook tekorten hebben zoals een ‘special insulating film’ (speciale beschermende folie), ofwel de ABF substraat (Ajinomoto Build-up Film), die noodzakelijk is bij het produceren van 7 en 5nm chips, wat zeer schaars is om aan te geraken. Drie producenten van dit onderdeel, Na Ya, Kinsus en Unimicron hadden vorig jaar aangeven rond deze tijd pas hun producties op te kunnen schroeven. Dit heeft dus ook een tijd geduurd. Om de zaken nog wat ingewikkelder te maken, komen we bij bedrijven als ST Micro, NXP en Infineon, die verantwoordelijk zijn voor kleinere chips die aan het geheel moeten bijdragen. Hier gaat het om de siliconen wafers. Deze onderdelen worden bijvoorbeeld gebruikt in, niet alleen pc voedingen (power supplies), maar ook de Xbox Series X|S en PS5 consoles samen met de GPU’s. Ja, dat zijn een hoop kleine onderdelen die voor een groot probleem zorgen.

Bitcoin farmers en scalpers

Een bepaalde groep mensen schaft videokaarten aan om crypto currencies te farmen. Als het ware kopen zij in grote getale videokaarten om crypto currency farms op te bouwen om zo aan een fors vermogen te werken. Nvidia doet een poging om dit tegen te gaan door geen ondersteuning te bieden met hun nieuwe GPU’s voor het minen van crypto currencies. Of dit in de praktijk een goed idee is, is erg lastig, gezien dit met simpele hacks van de drivers omzeild kan worden. Dat in combinatie met scalpers die op vernuftige wijze bots inzetten om op een automatische manier snel videokaarten in te slaan, zorgt ervoor dat de ‘normale’ doelgroep (of gewoon gamers) zo’n GPU extreem moeilijk kan bemachtigen. Vooral de scalpers bieden de GPU voor een aanzienlijk hogere prijs op de eBays en de Marktplaatsen van de wereld aan, wat ervoor zorgt dat de waarde van deze videokaarten buitenproportioneel te noemen valt.

Met de launch van RTX 3080 Ti niet zo lang geleden komt er nog een schepje bovenop. Hoewel de RTX 3080 Ti een adviesprijs heeft van ongeveer 1200 dollar, hebben retailers een dubbele prijs gehandhaafd en de rol van scalpers praktisch overgenomen. Hoewel hiermee de scalpers afgeweerd worden, is de consument wederom de dupe van een extreme uitbuiting van de situatie. Er kan niet ontkent worden dat het simpelweg het effect is van het kapitalisme wat puur op het vraag-aanbod principe ingaat, maar de consument heeft hieronder te lijden. De enige optie die overblijft is extra veel geld neertellen voor producten die dat op papier niet waard zijn, wat dus onrechtvaardig is.

Maar wat nu?

Het klinkt een beetje moedeloos, maar het lijkt erop dat rustig afwachten het beste is wat de consument kan doen. Echt gaan jagen op de verschillende soorten GPU’s heeft een kleine kans van slagen en gezien de prijzen extreme vormen hebben aangenomen, lijkt het daarom vanzelfsprekend om nog even aan de zijlijn toe te kijken. Het komt wel weer goed, maar het kost immers tijd om de productie weer op volle gang te krijgen bij de verschillende bedrijven en de benodigde onderdelen bij elkaar te sprokkelen. Ondertussen is Intel ook bezig om met een nieuwe lijn GPU’s mee te concurreren met Nvidia en AMD. Een derde speler zou de zaken nog eens interessant kunnen maken en misschien meer keuze en mogelijkheden voor de consument opleveren.