Review: BioShock: The Collection

Review: BioShock: The Collection – Rapture of Columbia? BioShock, BioShock 2 of BioShock Infinite? Het is als kiezen tussen je eigen kinderen en bijgevolg een praktisch onmogelijke zaak. De BioShock trilogie heeft inmiddels met recht en reden een legendarische status bereikt en daar doet de heruitgave op de PlayStation 4 alleen maar een schepje bovenop. Terugkeren naar Rapture en Columbia voelt aan als thuiskomen, maar het zegt iets over het detail dat geestelijke vader Ken Levine in zijn werelden steekt, dat je telkens als je één van de games opstart toch weer het gevoel hebt een duik in het onbekende te nemen. Of je nu naar de bodem van de oceaan afzakt of je heil zoekt in de stratosfeer, in het universum – excuseer: de universums – van BioShock is alles mogelijk. En wie dat nog niet ervaren heeft, mag zich nu naar de winkel haasten.

Summa Cum Laude

Wat kan ik zeggen over de BioShock franchise dat nog niet eerder gezegd, geschreven of uitgebeeld is? Hoe vind ik nog maar eens nieuwe woorden om de kunstwerkjes van Levine en zijn mannen op accurate wijze te omschrijven? De waarheid is dat woorden – en bij uitbreiding ons alfabet en algemene taalgevoel – tekort schieten om de gevoelens te beschrijven die BioShock in mij losmaakt. Gruwel en pracht, onhoudbare spanning en hemelse rust, de belofte van een betere wereld en het pijnlijke besef dat die schitterende droom elk moment kan omslaan in een panische nachtmerrie… voor één keer zijn dit geen tegenstellingen, maar broederlijke gedachten. Wie de BioShock games voor het eerst speelt, valt van de ene verbazing in de andere; wie de titels voor de tiende keer aanzet, merkt elke keer opnieuw dingen die hem of haar voorheen niet opgevallen waren. Eindeloos herspeelbaar? Als je ’t mij vraagt wel.

Curtain Call

Wees gerust, er vallen zeker enkele kritische noten te kraken, maar sta me eerst even toe om het paradepaardje van de franchise – de onnavolgbare verhaalvertelling – nog eens de revue te laten passeren. BioShock stuurt spelers, na een onfortuinlijke vliegtuigcrash, naar de bodem van de Atlantische Oceaan, waar de megalomane Andrew Ryan de stad Rapture gebouwd heeft. Rapture was aanvankelijk bedoeld als een paradijs zonder beperkingen; een plek waar artiesten en wetenschappers ongestoord hun gang konden gaan zonder dat ze zich daarbij zorgen moesten maken om wetten of morele verplichtingen. Zoals dat vaak gaat met een dergelijke utopie, bleef het sprookje niet lang duren. De ontdekking van een slijmerige zeeslak die mensen met bovennatuurlijke krachten opzadelde, veranderde het koninkrijk van de vrije wil in een veredeld drugspand, dat ook nog eens aan stukken gescheurd werd door een smerige burgeroorlog.

BioShock doet schijnbaar moeiteloos waar zoveel ontwikkelaars niet in slagen: het perfect toepassen van het “show don’t tell” principe. Wie zich in het verhaal wil verdiepen, zal vooral goed zijn omgeving moeten lezen. Elke kamer, gang of geheime ruimte in Rapture heeft zijn eigen, vaak tragische verleden en wie goed kijkt, merkt dat het vaak de details zijn die je hart doen breken. De rode draad door de game heen mag er trouwens ook zijn. BioShock pakt halverwege immers uit met een briljante plottwist waar je steil van achterover valt. Achteraf bekeken is het nochtans oh zo duidelijk; als je de game opnieuw speelt, merk je dat de twist meermaals expliciet getelegrafeerd wordt en vraag je je verbijsterd af hoe je dat moment niet hebt zien aankomen. Dat de levels die op deze plotwending volgen een stuk minder inventief zijn, maakt dan eigenlijk al lang niet meer zoveel uit. BioShock heeft zijn slag geslagen.

Erop en erover?

Het directe vervolg – zonder Ken Levine aan het roer en in een directe vergelijking al bij voorbaat het kind van rekening – mag wat mij betreft met opgeheven hoofd naast het origineel staan. BioShock 2 grijpt je misschien wat minder bij de keel, voornamelijk door een wel erg rechttoe rechtaan plot en een slechterik die nooit echt weet te intimideren. De setting – een compleet verloederd Rapture dat tien jaar na de gebeurtenissen uit het eerste deel letterlijk en figuurlijk op instorten staat – houdt de game echter moeiteloos overeind. Daarnaast bleek de beslissing om spelers in de huid van een Big Daddy – de iconische bullebak in het duikerspak die op de covers van beide games prijkt – te laten kruipen een uitermate goede zet te zijn, met intuïtievere controls als gevolg. Met de Big Sister introduceerde BioShock 2 daarenboven ook nog een tegenstander die bij elke nieuwe aanvaring weer voor bezwete handpalmen zorgde.

Ken Levine keerde met BioShock Infinite terug naar de franchise, maar was vastbesloten om het zichzelf en zijn team niet gemakkelijk te maken. In plaats van een derde keer terug te keren naar Rapture – op papier een logische zet – zocht hij letterlijk hogere oorden op. Spelers bezochten de zwevende stad Columbia, een uit de hand gelopen propagandastunt van de Verenigde Staten. Jij bent Booker DeWitt, een privédetective met een inktzwart verleden die erop uitgestuurd wordt om een jong meisje uit de stad te evacueren. Wanneer je voet aan grond zet in Columbia, is alles nog peis en vree. Voor je goed en wel beseft wat er gebeurt, blijk je echter zelf de spilfiguur te zijn in de machtsstrijd die Columbia de verdoemenis in sleurt. Geen enkel thema – van slavernij tot metafysica – wordt uit de weg gegaan en alleen maar denken aan de absurde finale plotwending is voldoende om mij chronische hoofdpijn te bezorgen.

Het complete plaatje

Wie de heruitgave voor de PlayStation 4 in huis haalt, krijgt de best mogelijke versie van deze drie toppers voorgeschoteld. De games draaien over het algemeen erg vlot op zestig frames per seconde en zien er merkbaar beter uit, waarbij vooral de kosmetische ingrepen in BioShock en BioShock 2 een lust voor het oog zijn. Daarnaast is BioShock: The Collection echt wel het meest complete pakket voor liefhebbers van de franchise. IJzersterke uitbreidingspakketten als Minerva’s Den voor BioShock 2 en het ronduit briljante Burial At Sea – dat Columbia en Rapture onlosmakelijk met elkaar verbindt – staan gewoon mee op de discs zoals het hoort. Daarnaast vind je in BioShock hier en daar ook ‘director’s commentary’ terug, dat echt wel een meerwaarde biedt voor fans van de reeks. In die mate zelfs dat we het jammer vinden dat diezelfde feature in de andere twee titels uitblinkt door zijn afwezigheid.

Kritische noot?

Oh ja, ik ging een kritische noot kraken. Juist. En volledig in lijn met de verwachtingen blijkt het enorm moeilijk te zijn om me noemenswaardige minpunten voor de geest te halen. Vooruit dan maar, omdat het moet. BioShock komt op vlak van gameplay soms nogal klungelig uit de hoek omdat spelers gedwongen worden om te schakelen tussen hun superkrachten en vuurwapens. Dit probleem wordt in BioShock 2 opgelost door gamers te laten dual wielden en die verbetering wordt door BioShock Infinite schaamteloos overgenomen. Verder merkte ik hier en daar wel een pijnlijke visuele glitch of mislukt geluidseffect op, maar de werelden van Rapture en Columbia zitten zodanig sterk in elkaar dat je die uitzonderingen op de regel zo weer vergeten bent. Wanneer ik in de voorgaande alinea stelde dat je met BioShock: The Collection de best mogelijke versie van deze toppers voorgeschoteld krijgt, meende ik dat.